ارزیابی اثرات اقدامات انجام شده آبخیزداری روی رژیم جریان و رسوب (مطالعه موردی: بخشی از حوزه آبخیز زاینده رود)

بدون شک اجرای پروژه های آبخیزداری یکی از فعالیت های عمده و زیربنایی کشور می باشد که به مدیریت جامع منابع آب و خاک و پوشش گیاهی در راستای بهره برداری بهینه و حفظ سرمایه اصلی کمک می نماید. ارزیابی پروژه های آبخیزداری به منظور تجزیه و تحلیل عملکرد اقدامات و تدوین راهکارهای اساسی از ضروریات است. در این تحقیق ارزیابی کمی و کیفی اقدامات آبخیزداری در بخشی ازحوزه آبخیز زاینده رود با مساحت23020 هکتار صورت پذیرفته است. همچنین به مسائل مربوط به مشارکت افراد منطقه در طرح های آبخیزداری پرداخته شده است. به منظور ارزیابی کمی از آزمون رگرسیون خطی و همبستگی استفاده گردیده است. نتایج نشان داد که با وجود افزایش10% مقدار بارندگی در دوره بعد از اجرا نسبت به قبل از اجرا، مقدار دبی جریان و دبی رسوب در دوره حین اجرا به ترتیب 30% و 35% و بعد از اجرا 60% و 91% نسبت به قبل از اجرا کاهش یافتند. ارزیابی کیفی در منطقه مورد مطالعه نیز از طریق پرسشنامه و استفاده از آزمون کای اسکوئر و همبستگی اسپیرمن انجام شد. ارزیابی کیفی اقدامات آبخیزداری از طریق پرسشنامه، نمایانگر افزایش متوسط بهره وری زمین، افزایش متوسط مقدار آب، کاهش زیاد رسوب و جریان های سیلابی، افزایش کم تا متوسط اشتغال و درآمد ساکنان، افزایش مهاجرت از بیرون به روستاهای حوزه، کاهش مهاجرت از روستاهای حوزه به بیرون می باشد. نتایج کاربرد آزمون کای اسکوئر نیز نشان می دهد اقدامات آبخیزداری انجام شده بر افزایش بهره-وری زمین، افزایش آب، کاهش رسوب و جریان های سیلابی، افزایش اشتغال و درآمد ساکنان، افزایش مهاجرت از بیرون به روستاهای حوزه، کاهش مهاجرت از روستاهای حوزه به بیرون موثر بوده است. همچنین نتایج نشان داد که بین متغیرهای آگاهی نسبت به طرح ها، میزان رضایتمندی از طرح ها، شغل، میزان مشارکت خواستن از پاسخگویان با متغیر میزان مشارکت پاسخگویان در طرح های آبخیزداری رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. بطور کلی نتایج کاربرد روش های ارزیابی کمی و کیفی یکدیگر را تصدیق نموده و دلالت بر عملکرد مثبت اقدامات آبخیزداری در کنترل رواناب و رسوب در حوزه آبخیز مورد مطالعه دارند.